Familie van uitreizigers

Welke rol spelen familieleden bij het voorbereiden van, uitreizen naar en terugkeren uit een buitenlands strijdgebied waar jihadistische strijdgroepen actief zijn? Voor dit onderzoek zijn naast een literatuurstudie en beleidsanalyse, tientallen interviews afgenomen met professionals en familieleden van (vermeende) Syriëgangers.

Beschrijving

In de literatuur en beleid is er veel aandacht voor de stimulerende rol van families, waarbij familieleden en radicaliseringsproces of uitreis steunen en daarnaast naar de remmende rol waarbij uitreizen of radicalisering actief door familie wordt voorkomen. Uit deze studie blijkt dat vaak sprake is van een meer latente rol, waarbij familieledenslechts een beperkte invloed uitoefenen.

Dynamisch
In dit laatste geval zijn familieleden om uiteenlopende redenen (waaronder financiële-, relatie-, of gezondheidsproblemen, in combinatie met fysieke afstand) niet in staat om effectief in te grijpen of weten zij niet hoe dit moet. Tegelijkertijd blijkt dat de rollen tussen familieleden en uitreizigers dynamisch zijn; in de loop der tijd – bijvoorbeeld na vertrek of bij terugkomst – kunnen familieleden een andere rol gaan spelen. Voor de uitreizigers zelf geldt dat zij vaak tijdens hun uitreis hebben geprobeerd familieleden over te halen om ook naar Syrië of Irak te vertrekken.

Ondersteuning
De inzichten uit dit onderzoek onderschrijven het belang voor instanties om in contact te staan met families die te maken krijgen met personen die (dreigen te) radicaliseren of uitreizen. Eén manier van ondersteuning betreft informatieverschaffing. Veel van de geïnterviewde familieleden beschikten in eerste instantie over beperkte kennis over zaken als uitreizen en radicalisering en tot welke instanties ze zich konden wenden. De meesten van hen hadden zelf geen relevante contacten die hen met deze problematiek konden helpen. Daarnaast kan ook (sociaal-) psychologische en praktische ondersteuning van familieleden van belang zijn om risico’s te beperken.

Eerder onderzoek
Dit onderzoek schetst een beeld van de ervaringen van families van uitreizigers. Veel van de bevindingen sluiten aan bij de resultaten van eerder onderzoek naar radicalisering, maar weerspreken expliciet de veronderstelling dat families automatisch een sterk remmende of stimulerende rol spelen; dit onderzoek laat zien dat veel familieleden vaak een beperkte invloed hadden op (vermeende) processen van uitreizen.

Veel nieuw beleid ontwikkeld
Er is inmiddels veel nieuw beleid ontwikkeld en het kennisniveau van instanties en professionals is sterk toegenomen. Ook is er steeds vaker contact met familieleden van geradicaliseerde individuen. Het is de vraag hoe dit contact met (moeilijk bereikbare) families verder kan worden ingevuld. Bovendien geldt dat in de toekomst mogelijk meer voorbeelden zullen komen van families die een jihadistisch radicaliseringsproces of uitreis direct stimuleren. Het is belangrijk om de komende decennia alert te zijn op het overbrengen van extremistische idealen binnen Nederlandse families.

Organisatie

Universiteit Leiden, in opdracht van het WODC

Downloads

• Familie van uitreizigers, onderzoek naar de rol van familieleden bij processen van uitreizen naar en terugkeren uit buitenlandse jihadistische strijdgroepen